BÜYÜTMEK Mİ? YETİŞTİRMEK Mİ?

    Dünyaya gelen her canlı büyümeye eğilimlidir. Temel ihtiyaçları giderilen bütün canlılar zaten büyürler. Bitkilerde, hayvanlarda olduğu gibi insanlarda da durum böyledir.

    Peki, asıl mesele büyütmek midir? 

  Onların yaşamsal faaliyetlerini devam ettirdiğin yani temel ihtiyaçlarını karşıladığın sürece zaten büyürler. Ama asıl önemli olan şey büyütmek değil yetişmektir.

Yetiştirmenin başı ise zordur, sarp bir yokuştur. Her faydalı sürecin başının zor olması gibi… Faydalı ve doğru süreçlerin keyfi, hazzı her zaman işin sonunda olur, başında olmaz.

  Bir aslan yeni doğum yaptığında ilk başta yavrusunu emzirir.Yeni doğduğunda yavrunun annesine ihtiyacı vardır ama sürekli onu emzirmez, belli bir süre emzirdikten sonra emzirmeyi bırakır. Daha sonra katı gıdalarla beslemeye başlar.Yakaladığı bir avdan ona bir pay verir ama bunu da sürekli yapmaz. Avlanırken yavruları hep onu izler. Bir avın nasıl yakalanacağını gösterir. Hatta oyun oynaması bile yavrusununfaydasına yöneliktir. Onu yetiştirmeye yönelik oyun oynar ve böylece hayatın içinde onu sadece büyüten değil aynı zamanda yetiştiren de olur. Zamanı geldiğinde de artık onu hazır avdan da uzak tutar kendisi de avlansın diye onu aç bırakır. Bu açlık onu harekete geçirir ve artık kendi yemeğini kendisi yakalayabilir hale gelir. 

    Yetiştirmek bedel ister…

  Anne ona kendi deneyimlerini aslında transfer eder. İşte o deneyim transferlerini hayatına alarak bir avın nasıl yakalanacağını, hangi yöntemleri kullanarak başarılı olunacağını gösterir. Artık kendi ayakları üzerinde durabilen, kendi avını yakalayabilen, güçlü, marifetli bir aslana dönüştürür. Sadece büyütmez aynı zamanda yetiştirir de.

     Peki, biz çocuklarımıza karşı nasılız ve nasıl olmalıyız? 

  Aslında biz de hayatımızda çocuklarımızı büyütmekten ziyade yetiştirmeliyiz. Tıpkı bir aslan… Görüyoruz ki insanların önüne imkanlar sunmak onları rahata alıştırmaktır. Asıl mesele onlara av vermek değil nasıl avlanabileceklerini öğretmektir. Yetiştirmek için onların imkanlarını biraz kısıtlamak gerekir.

     Çünkü insanlar imkanlar içinde değil imkansızlıkların içinde daha iyi yetişir ve gelişirler.

     İmkân azlığı insanı geliştirir, marifetlendirir, güçlendirir.

    İnsanların çocuğuna imkân sunma yarışı içine girmesi hep daha fazlasını vermeye çalışması çocuğun yetişmesine ve gelişmesine engel olur. Her canlı gibi insan da çok imkânın içinde gelişemez. Doğa bunun deneyim transferini bize gösterir.

  Doğada hiçbir hayvan eğer insan müdahalesi yoksa çocuğunu, yavrusunu imkanlara boğmaz. Sadece belli süre, onun ihtiyacına göre ona destek olur. Fakat insan çok duygusal davrandığında hataya düşer. “Ben yemedim o yesin, ben giymedim o giysin, ben görmedim o görsün, ben çektim o çekmesin” diye çocuğunun önüne bütün imkânlarını sunar.Aynı zamanda önüne çıkan engelleri de kaldırmaya çalışır. Bu aslında iyi niyetlerle düşülen bir tuzaktır.

Çocuğun yetişebilmesi için imkanlarının az olması gerekir. Çocuğun imkansızlığın getirdiği problemleri çözmeye ihtiyacı vardır. Onun adına biz o problemleri çözersek çocuğumuz güçlenip marifetli hale gelemez. Büyüyen ama yetişmeyen bir çocuk olur. Tıpkı büyüyen ama olgunlaşmayan bir meyve gibi…

   Yetiştirdiğimiz bir domatesin de imkanları çok arttırılırsa, çok fazla kimyasal gübre ve ilaç takviyesi yapılırsa, domates çok büyür. fakat içerik olarak, vitamin, mineral ve lezzet bakımından olgunlaşamaz. Zararı faydasından daha çok olan bir domatese dönüşür. 

 Çocuklarımızın da imkanlarını çok fazla arttırdığımızda onlar da büyüyen ama olgunlaşamayan , marifetlenemeyen, güçlenemeyen  yani insanlara fayda veremeyen bir çocuk haline gelir. Bu sebeple aslında mesele büyütmek değil yetiştirebilmektir.

     Yetiştirebilmek için de o canlıyı iyi tanımak, özelliklerini bilmemiz gerekir.

  Bir elma fidesini yetiştirip, onun fayda vermesini sağlayacaksak, öncesinde “elma hangi mevsimde dikilir, hangi toprağı sever, toprağın ne kadar derinine dikilir, ne sıklıkla sulanır, hangi gübreleri sever, ne zaman budanır, ne zaman çiçek açar, ne zaman meyve verir?” Tüm bu bilgileri bilmemiz gerekir. İnsan bu bilgilere sahipse o zaman o fidenin meyvesini yiyebilir. Bu bilgilere sahip değilse o fideyi toprağa dikmiştir ama yanlış bir zamanda, yanlış bir iklimde… O yüzden de çok uğraşılan ama meyvesini yiyemediğimiz bir ağaç olur.

 Çevremizdeki insanları yetiştirmek istiyorsak öncelikle yetiştireceğimiz insanı iyi tanımamız gerekir. Her insanın farklı özellikleri vardır, bunu bildiğimizde bir insanı yetiştirme konusunda başarılı olabiliriz aynı zamanda karşımızdaki insanın da mutlu ve başarılı olmasına katkı sağlayabiliriz.

    Hayatta ancak doğru sebepler, doğru sonuçları doğurur…

 İyi yetiştirmenin yolu da iyi yetişmekten geçiyor. Önce yetiştirilebilen olmayı kabul etmek gerekir. Kendimi iyi yetiştirmeliyim ki çevremdekileri de iyi yetiştirebileyim. Çünkü insanlar, insanların sadece söylediklerine bakmaz aynı zamanda davranışlarına da bakar. Davranış olarak da model görmek ister.

     Bunun içinde hem kendimizi hem de yetiştireceğimiz canlıyı iyi tanımamız lazım. O zaman bu konuda gerçek bilgilere ihtiyacımız var. Deneyimsel Tasarım Öğretisi de “Kim Kimdir?” eğitimi ile bu konforu insanların hizmetine sunar.